സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനമായ ആഗസ്റ്റ് 15 ന്, മഹാത്മാഗാന്ധി 24 മണിക്കൂർ ഉപവാസം ആചരിക്കുകയും പ്രാർത്ഥനകൾ നടത്തുകയും ഖാദി നൂൽ നൂൽക്കുകയും ചെയ്തു. ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റു പ്രധാനമന്ത്രിയായി മന്ത്രിമാരുടെ ഒരു മന്ത്രിസഭ സത്യപ്രതിജ്ഞ ചെയ്തു.
ബ്രിട്ടീഷ് കിരീടം കീഴടക്കി എൺപത്തിയൊൻപത് വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം, 1947 ഓഗസ്റ്റ് 15 ന് 12.00 മണി അർദ്ധരാത്രിയിൽ ഇന്ത്യ സ്വാതന്ത്ര്യം നേടി. ജൂലൈ 4 ന് ബ്രിട്ടീഷ് പാർലമെന്റ് പാസാക്കിയ നിയമത്തിലൂടെ, ഇന്ത്യയുടെ ലെജിസ്ലേറ്റീവ് കൗൺസിൽ ബ്രിട്ടീഷുകാരിൽ നിന്ന് അധികാരം ഏറ്റെടുത്തു. അതേ ദിവസം ആഘോഷങ്ങൾ നേരത്തെ തുടങ്ങിയിരുന്നു. പാർലമെന്റ് മന്ദിരത്തിൽ പോലും രാത്രി 11 മണിയോടെ ഔദ്യോഗിക പരിപാടികൾ ആരംഭിച്ചിരുന്നു. ദേശീയഗാനമായി വന്ദേമാതരം ആലപിച്ചു. പാർലമെന്റിന്റെ സെൻട്രൽ ഹാളിൽ മൂന്ന് പ്രധാന പ്രഭാഷകരാണ് ഉണ്ടായിരുന്നത്. പണ്ഡിറ്റ് ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റു തന്റെ പ്രസിദ്ധമായ ‘ട്രൈസ്റ്റ് വിത്ത് ഡെസ്റ്റിനി’ പ്രസംഗം നടത്തിയ ഔദ്യോഗിക പരിപാടിയിലെ മൂന്നാമത്തെ ശ്രദ്ധേയനായ പ്രഭാഷകനായിരുന്നു. ചൗധരി ഖാലിഖ് സമാനും, ഡോക്ടർ സർവേപള്ളി രാധാകൃഷ്ണനും ആയിരുന്നു മറ്റു രണ്ടുപേർ.
1929 ലെ ലാഹോർ കോൺഗ്രസിനെ പരാമർശിച്ച് നെഹ്‌റു തന്റെ പ്രസംഗത്തിൽ പറഞ്ഞു, “വളരെ വർഷങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് ഞങ്ങൾ വിധിയുമായി ഒരു ശ്രമം നടത്തിയിരുന്നു, ഇപ്പോൾ നമ്മുടെ പ്രതിജ്ഞ പൂർണ്ണമായോ അപൂർണ്ണമായോ അല്ല, വളരെ ഗണ്യമായി വീണ്ടെടുക്കേണ്ട സമയം വരുന്നു. അർദ്ധരാത്രിയിൽ ലോകം ഉറങ്ങുമ്പോൾ ഇന്ത്യ ജീവിതത്തിലേക്കും സ്വാതന്ത്ര്യത്തിലേക്കും ഉണരും.” ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റു പ്രധാനമന്ത്രിയായി മന്ത്രിമാരുടെ ഒരു മന്ത്രിസഭ സത്യപ്രതിജ്ഞ ചെയ്തു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മന്ത്രിമാർ രാഷ്ട്രീയ തത്വശാസ്ത്രത്തിന്റെ എല്ലാ മേഖലകളിൽ നിന്നും വന്നവരാണ്. 13 മന്ത്രിമാരുണ്ടായിരുന്നു. ബി.ആർ.അംബേദ്കറും, ശ്യാമപ്രസാദ് മുഖർജിയുമായിരുന്നു ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയരായ കോൺഗ്രസ്സുകാർ.
ഇരുനൂറു വർഷത്തിനു ശേഷം നെഹ്‌റു ആദ്യ ഇന്ത്യൻ ഗവൺമെന്റായി അധികാരമേറ്റതോടെ ന്യൂ ഡൽഹിയിൽ ആഹ്ലാദവും ആഘോഷവും നിറഞ്ഞ അന്തരീക്ഷമായിരുന്നപ്പോൾ, ഏകദേശം 1,500 കിലോമീറ്റർ അകലെ മഹാത്മാഗാന്ധി നിർഭാഗ്യവശാൽ വിഷണ്ണൻ ആയിരുന്നു. സ്വാതന്ത്ര്യദിന ആഘോഷങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കാൻ മഹാത്മാഗാന്ധി വിസമ്മതിച്ചിരുന്നു. ആ വർഷം ജൂലൈയിൽ, സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ തീയതി നിശ്ചയിച്ച സമയത്ത്, മഹാത്മാഗാന്ധി പറഞ്ഞു, “എനിക്ക് ഓഗസ്റ്റ് 15 ന് സന്തോഷിക്കാൻ കഴിയില്ല. എനിക്ക് നിങ്ങളെ കബളിപ്പിക്കാൻ ആഗ്രഹമില്ല. എന്നാൽ, അതേ സമയം ഞാൻ ചോദിക്കുകയുമില്ല. നിങ്ങൾ സന്തോഷിക്കരുത്, നിർഭാഗ്യവശാൽ ഇന്ന് നമുക്ക് ലഭിച്ചിരിക്കുന്ന തരത്തിലുള്ള സ്വാതന്ത്ര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയും പാകിസ്ഥാനും തമ്മിലുള്ള ഭാവി സംഘർഷത്തിന്റെ വിത്തുകളും അടങ്ങിയിരിക്കുന്നു.
അതിനിടെ, ലാഹോർ മുതൽ ധാക്ക വരെയുള്ള ഉപഭൂഖണ്ഡത്തിലെ പലയിടത്തും സംഘർഷങ്ങൾ പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടു. ബംഗാളിലെ ജനങ്ങളുടെയും നേതാക്കളുടെയും ആവർത്തിച്ചുള്ള അഭ്യർത്ഥനകൾ സ്വീകരിച്ച്, കലാപബാധിത നഗരത്തിൽ സമാധാനം സ്ഥാപിക്കാനുള്ള തന്റെ ശ്രമത്തിൽ മഹാത്മാഗാന്ധി ഓഗസ്റ്റ് 9 ന് അന്നത്തെ കൽക്കത്തയിലേക്ക് യാത്രതിരിച്ചിരുന്നു. വർഗീയ കലാപത്തിന്റെ ഭീകര കേന്ദ്രമായി മാറിയതിനാൽ മഹാത്മാഗാന്ധി നോഖാലി (ഇപ്പോൾ ബംഗ്ലാദേശിൽ) സന്ദർശിക്കാൻ ആഗ്രഹിച്ചു. പക്ഷേ, ചില പ്രാദേശിക നേതാക്കൾ മഹാത്മാഗാന്ധിയെ അദ്ദേഹം കൽക്കത്തയിൽ താമസിപ്പിക്കണമെന്ന് ബോധ്യപ്പെടുത്തി. മഹാത്മാഗാന്ധിക്ക് കൽക്കത്തയിൽ സമാധാനം കൊണ്ടുവരാൻ കഴിയുമെങ്കിൽ, വിഭജനരേഖയ്ക്ക് അപ്പുറത്തുള്ള ബംഗാൾ മുഴുവൻ സാധാരണ നിലയിലേക്കും സമാധാനത്തിലേക്കും മടങ്ങുമെന്ന് പ്രാദേശിക നേതാക്കൾ അദ്ദേഹത്തോട് പറഞ്ഞു. മഹാത്മാഗാന്ധി മുസ്ലീങ്ങൾ ആധിപത്യം പുലർത്തുന്ന പ്രദേശമായ മിയാബാഗന് വളരെ അടുത്തുള്ള ബെലിയാഘട്ടയിലെ ഹൈദരി മൻസിലിലേക്ക് മാറി. രാഷ്ട്രപിതാവ് മുസ്ലീങ്ങളോട് അനുഭാവം പ്രകടിപ്പിക്കാൻ വന്നതാണെന്ന് കരുതി, മിയാബാഗനടുത്ത് താമസിക്കാനുള്ള മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ തീരുമാനം ഹൈദരി മൻസിലിന് പുറത്ത് “ഗാന്ധി ഗോ ബാക്ക്” എന്ന് ആക്രോശിക്കുന്നതിലേക്ക് നയിച്ചു.
താമസിയാതെ മഹാത്മാഗാന്ധി പ്രതിഷേധക്കാർ തെറ്റാണെന്ന് തെളിയിച്ചു. പ്രശ്‌നബാധിത പ്രദേശങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുകയും ഇരു സമുദായങ്ങളിലെയും ആളുകളെ കാണുകയും ചെയ്തു. ദിവസങ്ങൾക്കുള്ളിൽ മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ ശ്രമങ്ങൾ ഫലം കണ്ടു. ദുർബലനായ വൃദ്ധൻ, അഹിംസയുടെ അപ്പോസ്തലൻ, സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ശക്തിക്ക് ചെയ്യാൻ കഴിയാത്തത് മഹാത്മാഗാന്ധി ഏറെക്കുറെ എത്തിച്ചുകൊടുത്തത് മുൻ ഭരണാധികാരികളെ അത്ഭുതപ്പെടുത്തി. മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ കൊൽക്കത്തയിലെ പ്രയത്നങ്ങളെ പരാമർശിച്ച് മൗണ്ട് ബാറ്റൺ പ്രഭു എഴുതി, “പഞ്ചാബിൽ 55,000 പട്ടാളക്കാരും വലിയ തോതിലുള്ള കലാപങ്ങളും ഞങ്ങളുടെ കൈകളിലുണ്ട്. ബംഗാളിൽ ഞങ്ങളുടെ സേനയിൽ ഒരാളുണ്ട്, കലാപമില്ല.” 70 വർഷം മുമ്പ് ഗാന്ധി എന്താണ് ചെയ്തത്? സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനമായ ആഗസ്റ്റ് 15 ന് മഹാത്മാഗാന്ധി 24 മണിക്കൂർ ഉപവാസം ആചരിക്കുകയും പ്രാർത്ഥനകൾ നടത്തുകയും ഖാദി നൂൽ നൂൽക്കുകയും ചെയ്തു.
1947 ആഗസ്റ്റ് 15 ലെ സ്വാതന്ത്ര്യ ദിനത്തോടനുബന്ധിച്ച് മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ സമാഹരിച്ച കൃതികളിൽ ഏഴ് ലേഖനങ്ങൾ ഉണ്ട്. മഹാത്മാഗാന്ധി തന്റെ സുഹൃത്തും ബ്രിട്ടീഷ് പരിഷ്കർത്താവുമായ അഗത ഹാരിസണിന് എഴുതിയ കത്തിനെക്കുറിച്ചാണ് ആദ്യ എൻട്രി. “ഇന്നത്തെ പോലുള്ള മഹത്തായ സംഭവങ്ങൾ ആഘോഷിക്കുന്നതിനുള്ള എന്റെ രീതി, അതിനായി ദൈവത്തിന് നന്ദി പറയുകയും അതിനാൽ പ്രാർത്ഥിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ്,” മഹാത്മാ ഗാന്ധി എഴുതി. സന്ദർശകരിൽ പുതിയ പശ്ചിമ ബംഗാൾ ഗവർണർ സി രാജഗോപാലാചാരിയും ഒരു കൂട്ടം വിദ്യാർത്ഥികളും പശ്ചിമ ബംഗാളിലെ മന്ത്രിമാരും ഉൾപ്പെടുന്നു. പുതുതായി നിയമിതരായ മന്ത്രിമാരോട് മഹാത്മാഗാന്ധി പറഞ്ഞു, “ഇന്ന് നിങ്ങൾ നിങ്ങളുടെ തലയിൽ മുള്ളിന്റെ കിരീടം അണിഞ്ഞിരിക്കുന്നു… സമ്പത്തിന്റെ മോഹത്തിന് ഇരയാകരുത്.”
എല്ലാ വായനക്കാർക്കും എഴുപത്തിയഞ്ചാമത്‌ സ്വാതന്ത്ര്യദിനാശംസകൾ !
– മഹേഷ്‌കുമാർ