1975 ആഗസ്റ്റ് 15 ന് ഇന്ത്യൻ സിനിമയിലെ ഒരു മൈൽസ്റ്റോൺ ആയി പുറത്തിറങ്ങിയ ചിത്രമാണ് ഷോലേ. റിലീസ് സമയത്ത് “Curry Western” എന്നാണ് പലരും വിശേഷിപ്പിച്ചത് – പാശ്ചാത്യ വെസ്റ്റേൺ സിനിമകളുടെ സാഹസിക രീതിയും, ഇന്ത്യൻ ഗ്രാമീണ പശ്ചാത്തലവും കലർത്തിയൊരു അതുല്യ മിശ്രണം. സംവിധായകൻ രമേഷ് സിപ്പി, തിരക്കഥാകൃത്തുക്കൾ സലീം –ജാവേദ്, സംഗീതജ്ഞൻ ആർ.ഡി. ബർമൻ എന്നിവരുടെ കൂട്ടായ്മ, ഇന്ത്യൻ സിനിമാ ചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും ജനപ്രിയമായൊരു കൃതിയെ ജനിപ്പിച്ചു.
പശ്ചാത്തലം
1970കളിൽ ഹിന്ദി സിനിമയിൽ ആക്ഷനും സാമൂഹിക വിഷയങ്ങളും നിറഞ്ഞ കഥകൾ പ്രേക്ഷകർ ഏറ്റെടുക്കുന്ന കാലം. ആ സമയത്ത്, രമേഷ് സിപ്പി ഒരു സിനിമയെ “എല്ലാ തലമുറക്കും” അനുയോജ്യമാക്കണമെന്ന് തീരുമാനിച്ചു. അദ്ദേഹം ഇന്ത്യൻ ഗ്രാമജീവിതത്തിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ, വില്ലൻ കഥാപാത്രത്തെ കേന്ദ്രീകരിച്ച്, സൗഹൃദവും പ്രതികാരവും കലർത്തിയൊരു കഥയ്ക്ക് രൂപം നൽകി.
സലീം–ജാവേദിന്റെ സംഭാഷണങ്ങളും ശക്തമായ കഥാപാത്രങ്ങളും പിന്നീട് “Sholay”യെ കാലാതീതമാക്കി.
കഥാസാരം
കഥ, റാംഗഡ് എന്ന ഗ്രാമത്തിൽ നടക്കുന്നു. വിരമിച്ച പോലീസ് ഓഫീസർ ഠാക്കൂർ ബൽദേവ് സിംഗ് (സഞ്ജീവ് കുമാർ) തന്റെ കുടുംബത്തെ നിഷ്ഠൂരമായി കൊന്ന ഗബ്ബർ സിംഗ് (അംജദ് ഖാൻ) എന്ന കള്ളന്മാരുടെ തലവനെ പിടികൂടാൻ, ജയ് (അമിതാഭ് ബച്ചൻ) & വീരു (ധർമേന്ദ്ര) എന്ന രണ്ട് ചെറുകിട കുറ്റവാളികളെ നിയമിക്കുന്നു.
ജയ്-വീരു കൂട്ടുകെട്ട് ഗ്രാമത്തിൽ എത്തി, ഗബ്ബറിന്റെ ഭീകരതയിൽ നിന്ന് ഗ്രാമവാസികളെ രക്ഷപ്പെടുത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നു. വീരു ഗ്രാമത്തിലെ ചടുല സ്വഭാവമുള്ള പെൺകുട്ടിയായ ബസന്തി (ഹെമ മാലിനി)യെ സ്‌നേഹിക്കുന്നു. ജയ്, ഠാക്കൂരിന്റെ മരുമകൾ രാധ (ജയ ഭദുരി) യോട് ഒരു മൃദുസ്നേഹം പുലർത്തുന്നു.
കഥയുടെ ക്ലൈമാക്സിൽ, ഗബ്ബറിനെ നേരിടാൻ നടക്കുന്ന ഭീകര പോരാട്ടം – സൗഹൃദം, ധൈര്യം, ബലിയർപ്പണം എല്ലാം നിറഞ്ഞൊരു അവസാനമാണ്.
പ്രധാന കഥാപാത്രങ്ങൾ
ജയ് (അമിതാഭ് ബച്ചൻ) – ചിന്താശേഷിയുള്ള, ധൈര്യശാലിയായ നായകൻ.
വീരു (ധർമേന്ദ്ര) – ഹാസ്യവും ചൂടും നിറഞ്ഞ നായകൻ.
ഗബ്ബർ സിംഗ് (അംജദ് ഖാൻ) – ഇന്ത്യൻ സിനിമയിലെ ഏറ്റവും ജനപ്രിയമായ വില്ലൻ.
ബസന്തി (ഹേമ മാലിനി) – സന്തോഷവും ഉത്സാഹവുമുള്ള ഗ്രാമ പെൺകുട്ടി.
രാധ (ജയ ഭാദുരി) – മൗനവും വേദനയും നിറഞ്ഞ കഥാപാത്രം.
ഠാക്കൂർ ബൽദേവ് സിംഗ് (സഞ്ജീവ് കുമാർ) – നീതിക്കായി ജീവൻ മുഴുവൻ സമർപ്പിച്ച വിരമിച്ച പോലീസ് ഓഫീസർ.
പ്രശസ്ത സംഭാഷണങ്ങൾ
“കിത്നേ ആദ്മി തേ?” – ഗബ്ബർ സിംഗിന്റെ ഭീഷണിയുടെ പ്രതീകം.
“ജോ ഡർ ഗയാ, സമ്മജോ മര ഗയാ!” – ധൈര്യത്തിന്റെ സന്ദേശം.
“ബസന്തി, ഇൻ കുത്തോൻ കേ സമ്നേ മത് നാച്നാ!” – ഇന്നും പ്രചാരത്തിലുള്ളൊരു ഡയലോഗ്.
പ്രശസ്ത ഗാനങ്ങൾ
“യെ ദോസ്തി” – സൗഹൃദത്തിന്റെ ഗാനമായി മാറി.
“മേ ഹൂം ബസന്തി”
“ഹോലീ കേ ദിൻ” – ഉത്സവത്തിന്റെ ആവേശം പകർന്നു.
പശ്ചാത്തല സംഗീതം: ആക്ഷൻ രംഗങ്ങൾക്ക് ഉന്മാദം നൽകുന്ന രീതിയിൽ ഒരുക്കിയത്.
പ്രശസ്ത ഗാനങ്ങൾ
“യെ ദോസ്തി” – സൗഹൃദത്തിന്റെ ഗാനമായി മാറി.
“മേ ഹൂം ബസന്തി”
“ഹോലീ കേ ദിൻ” – ഉത്സവത്തിന്റെ ആവേശം പകർന്നു.
പശ്ചാത്തല സംഗീതം: ആക്ഷൻ രംഗങ്ങൾക്ക് ഉന്മാദം നൽകുന്ന രീതിയിൽ ഒരുക്കിയത്.
ചിത്രീകരണ സ്ഥലങ്ങൾ
പ്രധാന ചിത്രീകരണം കർണാടകയിലെ രാമനഗരം. ഈ സ്ഥലം ഇന്ന് “Sholay Hills” എന്ന പേരിൽ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ്. കടുത്ത ചൂടിലും കഠിനമായ പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങളിലും, മാസങ്ങളോളം ഷൂട്ടിംഗ് നടന്നു.
വിജയവും റെക്കോർഡുകളും
റിലീസ് ആദ്യ ആഴ്ചകളിൽ മിതമായ പ്രതികരണം മാത്രമേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളു. പിന്നീട് വാക്ക്-ഓഫ്-മൗത്ത് പ്രചാരണത്തിലൂടെ വൻ വിജയം നേടി. അന്നത്തെ കാലത്ത് ഏറ്റവും കൂടുതൽ കളക്ഷൻ നേടിയ സിനിമകളിൽ ഒന്നായി. 5 വർഷത്തിലേറെ ചില തിയേറ്ററുകളിൽ നിരന്തരം പ്രദർശിപ്പിച്ചു.
അറിയപ്പെടാത്ത ട്രിവിയകൾ
ഗബ്ബർ സിംഗ് വേഷം ആദ്യം ഡാനി ഡെൻസോംഗ്പയ്‌ക്ക് നൽകാൻ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. “യെ ദോസ്തി” ഗാനം ചിത്രീകരിക്കാൻ 21 ദിവസം എടുത്തു. സിനിമയുടെ ദൈർഘ്യം ആദ്യം 3.5 മണിക്കൂർ ആയിരുന്നുവെങ്കിലും പിന്നീട് ചില രംഗങ്ങൾ എഡിറ്റ് ചെയ്തു, ഗബ്ബറിന്റെ സംഭാഷണങ്ങൾക്ക് പ്രത്യേക ശബ്ദ റെക്കോർഡിംഗ് സാങ്കേതിക വിദ്യയും ഉപയോഗിച്ചു.
സാംസ്കാരിക സ്വാധീനം
സൗഹൃദത്തിന്റെയും പ്രതികാരത്തിന്റെയും പ്രതീകമായി മാറി, ഇന്ത്യൻ പൊപ്പ് കൾച്ചറിൽ അനവധി റഫറൻസുകൾ സൃഷ്ടിക്കുകയും പരസ്യങ്ങളിലും രാഷ്ട്രീയ പ്രസംഗങ്ങളിലും കോമഡി ഷോകളിലും ഇന്നും ഷോലേയുടെ സംഭാഷണങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.
“ഷോലേ” വെറും ഒരു സിനിമയല്ല – അത് ഒരു കാലഘട്ടത്തിന്റെ കഥയാണ്. സൗഹൃദം, സ്‌നേഹം, പ്രതികാരം, ധൈര്യം – എല്ലാം ഒരുമിച്ചുചേർന്ന മഹത്തായ കഥ. ഇന്നും, 50 വർഷം കഴിഞ്ഞിട്ടും, അതേ ആവേശത്തോടും സ്‌നേഹത്തോടും കൂടി പ്രേക്ഷകർ “ഷോലേ”യെ ഓർമ്മിക്കുന്നു.
മഹേഷ്‌കുമാർ
